5. Leerjaar vijf - groep 7

Het leerplan - vijfde klas  

De vijfde klas: 10–11 jaar

"Het jaar van de harmonie", zegt een vrijeschooljuf. "Als het goed is een jaar van plezierig evenwicht", zegt een vrijeschoolmeester. De vijfdeklasser raakt thuis in de wereld en krijgt vertrouwen in zichzelf. Hij gaat op pad, bladert in atlassen, ondervraagt de buurman over de bijen die deze houdt. De vraag in de ziel blijft: wie ben ik en wat heeft de wereld mij te bieden? Alleen, de scherpe kantjes zijn er een beetje af, doordat het kind ontdekt dat hij eigen wegen kan vinden en bewandelen. Een vrijeschoolmeester: "De vertelstof bestaat in het vijfde jaar uit de mythologische geschiedenis van Azië en Europa, de Indiërs, Perzen en Grieken dus. Stap voor stap komen we bij de moderne mens. Eerst zijn er nog de goden en de orakels, dan verschijnen de helden die al een duidelijk persoonlijk karakter hebben, zoals Odysseus uit Griekenland. In de Griekse verhalen wordt sterk het drama van het levenslot beleefd."

Dat alles met alles te maken heeft, leren de kinderen in de aardrijkskunde periode. Het T-shirt dat we dragen, is gemaakt van katoen die ergens in Azië werd geteeld, het shirt werd gemaakt in Taiwan, verscheept naar Rotterdam, verkocht in Den Haag. En de afbeelding op het shirt is de toren van Pisa...

Ga je eenmaal kijken hoe zo'n eenvoudig gebruiksvoorwerp tot stand komt en welke wegen het gaat om een consument te vinden, dan merk je dat er sprake is van een wereldwijde broederschap in het economische leven.

Tijdens het taalonderwijs gaat het onder meer om de directe en de indirecte rede. De zeeman vroeg aan zijn maat: "Wil je nog een pot bier?" Dat wordt dan, heel ingewikkeld eigenlijk als je goed oplet wat er gebeurt: "De zeeman vroeg zijn maat of hij nog een pot bier wilde."

Het rekenonderwijs behandelt maten, inhouden, gewichten. Eerst de maten die aan het menselijk lichaam zijn ontleend, zoals de duim en de el. Daarna de meer abstracte decimalen, de centimeter, de decimeter, de kilometer.

Een vrijeschoolmeester: "De kinderen worden redeneerderig. Alles moet beargumenteerd worden. De houding van hoezo? krijgt de overhand. De kinderen willen weten hoe de dingen horen, wat de wetten en regels zijn achter de dingen. Voor de leerkracht is dat niet altijd even gemakkelijk. Hij wordt bestormd, soms met vragen, maar meestal met beweringen die in feite verkapte vragen zijn. Hoe vurig hopen de kinderen diep van binnen dat je al die kritische argumentaties aankunt!"

Bron: Website Vrije School Den Haag

De vijfdeklasser wordt mentaal in staat om de juiste verbanden te kunnen leggen om begrippen sluitend te maken en om de begrippen ook in andere situaties te kunnen toepassen. Dat is ook goed af te lezen aan de keuze van het vertelstof voor dit leerjaar.

De mythologische verhalen van de oude culturen worden doorlopen. Vanuit een dromend beleven wordt de mensheid steeds wakkerder en ontstaat er een meer individuele, verinnerlijkt zielenleven. De verhalen van de oude Indiërs, de Persen en de Egyptisch-Babylonisch tijdperk passeren de revue. De Griekse beschaving brengt een groot verandering in de mensheidsgeschiedenis binnen. De Trojaanse oorlogen, waar de overwinning uiteindelijk behaald wordt niet door kracht maar door list, is een uitstekend beeld van het wakker geworden intellect. Eerst horen zij van de grote helden als Hercules of Jason. Dan gaat het over naar geschiedkundige figuren. Individuen, zoals Alexander de Grote, komen naar voren.

© Helend opvoeden  2025