Sint-Jan

Het begin van de zomer komt dichterbij. De zon bereikt haar hoogste punt en voor je het weet overstraalt zij de aarde met haar felle gloed. We hebben er in de afgelopen weken al van kunnen proeven! Het lange licht van de dag heeft de duisternis van de nacht nagenoeg verdrongen. Als de regenwolken met hun zomerse buien door de wind verdreven zullen zijn, kun je de warmte weer boven de aarde zien trillen, in de rust van een zomerse dag.

De bomen zijn nu zwaar van het lover, het sappige groen van de jonge voorjaarsscheuten begint over te gaan in het donkere groen van het dichte gebladerte van de volle zomer. De bloemen verspreiden zware geuren, die soms, bij een wandeling of een fietstocht, als een wolk van geur je neus opzoeken. Het koren staat nu hoog op de velden, de kracht is in de aren geschoten, en hier en daar begint het al iets geler te worden, een zekere verharding begint hierin merkbaar te worden. De keer in de gang van de natuur kondigt zicht hierin aan. De vogels matigen hun gezang. Zij worden rustiger nu het jonge broed is uitgevlogen en zijn eigen weg gaat, zodat het voortbestaan van de soort verzekerd is.

In de plaats van de uitbundigheid van het voorjaar is de volheid van de rijpe zomer gekomen. De aarde verzadigt zich in volle overgave aan de kosmische invloeden. De planten hebben hun volle wasdom nu bereikt, het groen heeft zich volledig ontplooid. Zij hebben gebloeid, de vrucht is gezet, de rijping begint. Het is hoogtij in de natuur! De plant en de mens kunnen wij eens nader bekijken. De plant omvat de vier elementen van het leven: Met de wortels doordringt de plant de aarde, het minerale rijk, de vaste stof. Hier vindt de plant de basis van het leven. De stengel voert de sappen, het vloeibare element, omhoog. Daarmee brengt hij de levenskracht brengende substanties naar alle delen van de plant. De stengel is de drager van het leven. In de bladeren treedt de plant in verbinding met het element lucht. Daardoor ontstaat er een wisselwerking met de omgeving. Het blad geeft het eigen karakter aan de plant. Daardoor ontstaat de vorm van het leven. In de bloem opent de plant zich voor het instralende licht en de rijpende warmte. Daar zoekt de plant de krachten, die van buiten de aarde komen, de kosmische krachten, de kracht van de zon, de bron van het leven op aarde.

Ook in de bouw van de mens zijn de vier elementen werkzaam: Het skelet is de drager van het menselijk lichaam. Het is gevormd uit de stoffen van het minerale rijk. Het bloed is de drager van de levenskrachten, maar ook van driften en hartstochten, van moed en trouw, maar ook van haat en afgunst. Het bloed behoort tot het vloeibare element. Door de zintuigen krijgt de mens verbinding met zijn omgeving, de mogelijkheid om kennis op te doen, maar ook om begeerten op te wekken. Hier werkt het luchtelement. In zijn geestvermogens ontvangt de mens de invloeden van de geestelijke wereld, wanneer hij zich daarvoor openstelt. Hier ondergaat de mens de werking van het warmte-element.

In plant en mens vinden we dezelfde scheppingsprincipes. Maar tegenover deze diepe overeenkomst staat een groot verschil; De plant is aan een vaste plaats en een vaste vorm gebonden, zichzelf herhalend van jaar tot jaar. De mens daarentegen is vrij, beweeglijk en hij heeft in zich een scheppend vermogen. Daardoor zijn mensen onderling zo verschillend. De plant volledig onderworpen aan de hogere machten, die hem schiepen, die zijn ontwikkeling leidden. De mens heeft vrijheid verworven, maar daardoor heeft hij zich losgemaakt van de hogere machten. Hij heeft zichzelf tot een zelfstandig, zelfbewust wezen gemaakt. Hij kan werken uit vrije wil. Maar daardoor heeft hij zich blootgesteld aan de mogelijkheid van fouten maken, van boosheid/ doordat hij de krachten die in hem werken niet volledig kan beheersen.

Door je bewust te bezinnen op je oorsprong, door te zoeken naar de werking en leiding van de geestelijke wereld, door driften en zelfzucht te leren beheersen, kun je als mens louteren. Dan schep je zelf de mogelijkheid om je tot volle menselijkheid te ontplooien, d.w.z. jezelf tot bloei brengen in alles wat je doet en daardoor je leven vrucht doen dragen op allerlei gebied. Want: zoals een tak geen bladeren of bloemen kan dragen uit zichzelf, maar alleen als hij blijft aan de boom, waartoe hij behoort, zo kan ook de mens alleen leven, wanneer hij zich verbonden houdt met zijn oorsprong.

Na de zomerzonnewende vieren wij op 24 juni het Sint-Jansfeest, Sint-Jansdag, de geboortedag van Johannes de Doper. Volgens de bijbelse verhalen was hij voor de mensen de grote wegbereider voor Christus. Hij was de zoon van de oude priester Zacharias en de bejaarde Elisabeth, beiden dragers van het oude geloof. Levend in de dorre omgeving van de Jordaan, de rivier wiens loop de levensloop van het Joodse volk bepaalde, is hij temidden van de oude verstarrende cultuur, de roeper inde eenzaamheid, die de nadering van de nieuwe tijd aankondigde.

Hij, die zich voedde met de harde vruchten en honing (producten die gerijpt zijn door de zonnekracht), verkondigde de komst van het Licht, in de duisternis van een cultuur, die geen kracht tot verder ontwikkeling meer in zich had. Tot hem kwamen zij, die de 'overrijpheid' van de oude cultuur voelden, de bewoners van Judea. Hij doopte hen met het water van de Jordaan, hij bracht hen terug tot de oorsprong van hun wezen. Daarbij wees hij op het nieuwe licht dat op komst was, en dat een nieuwe cultuur zou doen ontkiemen.

"Hij moet groeien, ik moet afnemen!" Dit Sint-Jansmotief vinden wij ook terug, als wij meeleven met de loop van de zon: het uiterlijke zonlicht neemt vanaf de Sint-Jansdag af, het innerlijke zonlicht moet nu weer gaan groeien, tot wij precies een half jaar later, na de winterzonnewende, Kerstfeest vieren, de geboorte van de goddelijk-geestelijke zon. Om voor kinderen deze samenhang zichtbaar te maken, zou een oud gebruik weer in ere hersteld kunnen worden: droog de bloemenkrans, die op het Sint-Jansfeest gedragen wordt, en gebruik deze een halfjaar later als hooi voor de kribbe in de kerststal!

Bron: Website V.S. Krimpen aan de IJsel

Voor leuke ideeën rond de jaartafel en knutsels, ga naar:

www.zonnejaar.nl

www.doehoek.nl

Hier vind je liedjes, spelletjes, spreuken en knutselideeën!

© Helend opvoeden  2025