Moeder Aarde

Juul van der Stok

Door alle culturen heen hebben mensen dit proces in een vrouwengestalte vereerd.

In Egypte vereerde men de maangodin Isis, bij de Grieken was dit Demeter, in het Midden-Oosten de 'grote moeder', Magua Mater en zo zijn er meer voorbeelden te noemen. Na de middeleeuwen vinden we Moeder Aarde terug in de verhalen van Vrouw Holle, die samen met de wezens in de natuur de aarde verzorgt. Bij de christenen gaat de verering van de aarde over in Maria. In de 46 eeuw werd het vóór-christelijke natuurfeest verbonden met het christelijke Maria Lichtmisfeest. In het jaar 542 werd deze verbinding officieel en werd het feest een erkende feestdag.

Het Latijnse februa betekent reiniging. In de laatste maand van het jaar wilde de mens schoon schip maken om het nieuwe jaar, dat op 1 maart begon, goed in te luiden.

Voor de Romeinen was februari de laatste maand van het jaar. Er werden dan reinigingsoffers gebracht. Februari werd dan ook wel reinigingsmaand, sprokkelmaand of schrikkelmaand genoemd. Volgens de Joodse wet moest en vrouw die een kind gebaard had 40 dagen later een reinigingsoffer brengen in de tempel. Ieder eerstgeboren jongetje in een gezin moest 40 dagen na de geboorte worden opgedragen aan God. Maria en Jozef gehoorzaamden aan deze wet en zo wordt 2 februari ook wel 'Maria zuivering' genoemd.

In het evangelie van Lucas brengt Maria volgens joodse traditie een bezoek aan de tempel in Jeruzalem om een offer te brengen voor de geboorte van haar kind en om zichzelf te laten 'reinigen'. Maria en Jozef kwamen dus op die veertigste dag naar de tempel. Daar werden zij opgewacht door een zekere Simeon, een oude man die ooit een visioen had gehad waarin hem was beloofd dat hij niet zou sterven voordat hij de Messias had gezien. Simeon nam het kind in zijn armen en verkondigde dat Jezus het licht voor de volken, de glorie van Israël zou zijn. Hij profeteerde tevens dat Maria's hart vanwege dit kind door een zwaard zou worden doorboord. Er stond ook een oude weduwe bij, Anna, die eveneens begon te profeteren over het kind en de bevrijding van Jeruzalem. Na de verhalen over de aanbidding van de herders en de drie wijzen is dit verhaal van Simeon en Anna het derde aanbiddingverhaal van het kerstkind. In die zin wordt de kersttijd met Maria Lichtmis in stijl afgesloten. Maar met de profetieën van de beide oude mensen over de weg die Jezus heeft te gaan, zet het verhaal tevens de toon voor het vervolg van het verhaal: de weg naar Pasen.

In de middeleeuwen was februari vrouwenmaand, en 2 februari vrouwendag. De vrouw mocht dan een man kiezen en zij was die dag belangrijk. Nog tot op de dag van vandaag worden in de katholieke kerk vóór de mis alle kaarsen gewijd die men het hele kerkelijke jaar nodig heeft, waarna een ommegang met de brandende kaarsen wordt gelopen. Gedurende de gehele mis houden de mensen hun brandende kaars in de hand en zo viert men een 'licht-mis' ter ere van Maria.

© Helend opvoeden  2025